In Ploërmel in Bretagne staat al meer dan tien jaar een standbeeld van paus Johannes Paulus II met erboven een kruis. Mag niet, zegt een rechter nu, want dat is in strijd met de scheiding tussen kerk en staat. De oude demonen van de doorgeslagen ‘laïcité’ zijn terug.

Op 26 oktober 2006 werd in het Bretoense Ploërmel een acht meter hoog standbeeld van paus Johannes Paulus II onthuld. Al snel leidde dat tot controverse. Niet het monument op zich, wel het kruis dat boven het beeld van de paus is geplaatst. Een federatie van vrijdenkers (‘libre penseurs’) diende klacht in, want het standbeeld en vooral het kruisteken stond op een openbare plaats. En dat kan niet, want het is een religieus, in casu christelijk symbool. Een rechter volgde nu de klacht en is van oordeel dat het kruis verwijderd moet worden.

#MontreTaCroix

Op Twitter is een flinke protestactie aan de gang. Talloze mensen delen foto’s van kruizen onder de hashtag #MontreTaCroix (Laat je kruis zien). De discussie kreeg zelfs een internationaal karakter. Politici in Polen en Hongarije verklaarden dat het standbeeld dan maar naar Oost-Europa moet worden verplaatst. Het debat deint onvermijdelijk uit. Zo blijkt boven de ingangspoort van het gemeentelijk kerkhof van Prinçay in de Vienne een kruis te prijken, en ook dat is voor sommige Fransen een probleem.

Hun redenering is de volgende : in Frankrijk bestaat een absolute scheiding tussen kerk en staat en sinds 1905 moeten religieuze symbolen op openbare plaatsen verboden worden, of op zijn minst tot een minimum beperkt. Zo mogen in de Franse stadhuizen geen kerstkribbes worden geplaatst. Het is het Franse principe van de ‘laïcité’, de volledige scheiding tussen kerk en staat. Sommige Franse politici gaan hier zeer ver in. Jean-Luc Mélenchon, voorman van het extreemlinkse La France Insoumise, heeft het niet begrepen op de Europese vlag omdat het een mariaal symbool zou zijn. Kortom, in Frankrijk draait het debat over de scheiding tussen kerk en staat opnieuw op volle toeren.

Oude tegenstellingen oppoken

Waarom net nu ? Blijkbaar zijn een aantal militante organisaties deze maanden in een hogere versnelling geschakeld. En dat betekent het pleiten voor een doorgeslagen ‘laïcité’. Tal van organisaties poken oude tegenstellingen op. Verenigingen als ‘l’Association internationale de la libre-pensée’ willen dat religieuze symbolen integraal naar de privésfeer worden verwezen. Dus moeten kruisbeelden op zoveel mogelijk plaatsen worden verwijderd. De Franse Fédération de la libre-pensée kiest voor de frontale aanval. Op haar internetpagina staat het volgende : “Wat bedreigt de scheiding tussen kerk en staat het meest ? Het is de katholieke godsdienst, de oudste op het Franse grondgebied.” Er wordt zelfs gewag gemaakt van een “katholieke sharia”.

Volgens katholieke organisaties worden oude tegenstellingen opgepookt. De radicale vrijzinnigheid zou nu haar kans zien om definitief komaf te maken met de aanwezigheid van het katholieke geloof in Frankrijk, een oude droom sinds de Franse Revolutie. Het tijdskader zou geschikt zijn voor een Frankrijk zonder kruisbeelden, is te horen. Er is in Frankrijk een zekere aversie voor godsdienst in het algemeen ontstaan door de opgang van de radicale islam. Maar in katholieke kringen wordt dit als belachelijk afgedaan. Frankrijk is van oudsher een katholiek land, en ook na de Franse Revolutie bleef die religie een centrale rol in het land vervullen. En als men niet gelovig is, dan moet men maar aanvaarden dat het katholicisme een deel is van de Franse identiteit.

 

De politiek roert zich

De discussie is des te pijnlijker omdat in Frankrijk een zeer grote openheid is ontstaan ten opzichte van de islam. De verhalen van straten in centrumsteden die worden ingenomen voor het vrijdaggebed zijn bekend. In de Parijse voorstad Clichy-la-Garenne vonden de afgelopen negen maanden illegale straatgebeden plaats door moslims die protesteerden tegen de sluiting van een lokale moskee die in een overheidsgebouw was gevestigd. Er kwam een tegenreactie van lokale politici. Uiteindelijk werden de gebeden op straat verboden, maar dat gebeurde pas na lang aandringen.

Ondertussen mengen ook de politici zich in het debat over de kruisbeelden. Laurent Wauquiez, de gedoodverfde nieuwe voorzitter van de rechtse Les Républicains stelde “dat men verontwaardigd is door kruisen en kribbes maar niet door het islamgebed op straat.” Gilles Pennelle, voorzitter van het Nationaal Front in de regionale raad van Bretagne, wees erop dat “de Franse rechter boerkini’s op de stranden toelaat, maar een kruis boven het standbeeld van Johannes Paulus II in Ploërmel verbiedt”. Ex-premier Manuel Valls, politiek dakloos, zei het volgende : “Er is geen probleem met het katholieke geloof in Frankrijk.” Dat was ook de teneur van rechtse krant Le Figaro. De katholieke kerk en haar gelovigen hebben zich verzoend met het gelaïciseerde Frankrijk. Waarom dan specifiek die religieuze spanningen opnieuw aanwakkeren ? Wellicht omdat vanuit katholieke hoek minder tegenstand valt te verwachten dan vanuit islamitische.

https://www.youtube.com/watch?v=6XtnPstevqw .

Salan

In ‘t Pallieterke

Foto’s (c) Gazet van Hove.