- door Edwin Mariën – www.frekwent.be .
HOVE
De voorbije weken was er, ondanks het mooie weer, weer heel wat persaandacht voor de overstromingsproblematiek in Vlaanderen. Hierbij blijft echter steeds één aspect onderbelicht, namelijk de rol van de individuele burger. De voorbije jaren namen Barbara Tempels (Doctor in de stedenbouw en ruimtelijke planning van de UGent) en Hannelore Mees (Doctor in de sociologie aan de UAntwerpen) de overstromingsproblematiek langs de Dender onder de loep in hun doctoraatsonderzoek. Ze onderzochten daarbij hoe burgers nauwer betrokken kunnen worden in de aanpak van de wateroverlast. Barbara Tempels onderzocht hoe bewoners uit het overstromingsgevoelig Denderbekken naar de waterproblematiek kijken door middel van een enquête-onderzoek. Hannelore Mees ging op haar beurt na hoe het beleid bewoners kan ondersteunen om een rol op te nemen in het beheren van overstromingsrisico’s.
Het overstromingsverhaal is en blijft een ‘hot’ issue en dat mag ook, want door de klimaatverandering en ons toenemend ruimtebeslag dreigen we ook in de toekomst nog vaak onze voeten nat te maken. De overheid is er zich al langer van bewust dat het overstromingsverhaal niet enkel met protectieve maatregelen (zoals dijken, stuwen, …) kan worden opgelost. Sinds een aantal jaar pleiten de Vlaamse waterbeheerders daarom voor een meerlaagse waterveiligheid, waarbij overstromingsschade via een combinatie van watertechnische ingrepen, ruimtelijke inrichting en crisisbeheer zoveel mogelijk wordt beperkt. Maatregelen die bewoners kunnen treffen om hun eigendom te beschermen zijn legio, denk maar aan het plaatsen van waterdichte schotten en gevelcoatings, terugslagkleppen,… Daarenboven kunnen ze ook een handje bijsteken op het moment dat een overstroming zich voordoet, bijvoorbeeld door te assisteren in de coördinatie en logistieke ondersteuning van de hulpdiensten.
Onderzoek toont echter aan dat burgers enkel maatregelen treffen als ze zich niet alleen voldoende bewust zijn van de risico’s die ze lopen, maar daarenboven het gevoel hebben zelf verantwoordelijkheid te dragen om iets aan die risico’s te doen én geloven dat ze daadwerkelijk iets kunnen ondernemen. Uit een enquête in de Dendervallei blijkt dat 72% van de bevraagde bewoners met overstromingservaring zegt maatregelen te hebben genomen. In de meeste gevallen gaat dit over kleine ingrepen, zoals het aanschaffen van zandzakken en waardevolle spullen op een verhoogde locatie opbergen. Slechts 30% gaf aan aanpassingen te hebben doorgevoerd om zijn huis structureel tegen het water te beschermen. Wanneer werd gepolst naar waarom burgers geen verdere maatregelen troffen, bleken de voornaamste redenen dat men dit een taak van de overheid achtte.
Pleidooien voor een bouwverbod duwen de overheid opnieuw in een positie als regisseur, die beslist waar kan worden gebouwd en waar niet. Een bouwverbod voor de zwaarst overstromingsgevoelige gebieden is een welkome maatregel, maar het mag niet impliciet de boodschap meedragen dat de overheid gebieden zonder bouwverbod dan ook zal beschermen tegen wateroverlast. In de toekomst zullen steeds meer wijken in Vlaanderen te kampen krijgen met overstromingen, ook in gebieden die in het verleden hier zelden of nooit mee te maken hadden. Hier kunnen maatregelen door de bewoners zelf al heel wat schade beperken. De Vlaamse bevolking is dan ook niet gebaat met een publiek debat dat zijn blik eenzijdig op de overheid richt.
(EM)
Radio Frekwent FM 105.1 – de vrije radio van de Antwerpse Zuidrand
Foto’s (c) Gazet van Hove – coverfoto : Koude Beek, Mortsel-Boechout.