Doorbraak sprak met oud-Volksunie-coryfee Willy Kuijpers

door Sander Carollo – www.doorbraak.be .

In januari stapte Willy Kuijpers (79) uit de gemeenteraad van Herent, ‘zijn’ gemeente waar hij in de vorige legislaturen nog burgemeester was. Daarmee maakte de levende legende een einde aan zijn politieke carrière, waarvoor hij tijdens de N-VA-nieuwjaarsreceptie gehuldigd werd. Op zijn eigen afscheidsfeest eind juni in Herent – waarin onder meer Bart Staes (Groen), Louis Tobback (sp.a) en Bart Somers (Open Vld) hem loofden –  kon hij door een beroerte helaas niet aanwezig zijn. Kuijpers kampt al enige tijd met hartproblemen. Tijdens onze ontmoeting begin september vertelt hij vanzelf over zijn voorbije ziekenhuisbezoeken, maar hij wil vooral niet klagen. Als politicus heeft Kuijpers een rijkgevulde levensloop achter de rug. Naast achttien jaar burgemeesterschap was hij onder meer Kamerlid, Vlaams Parlementslid, Europees Parlementslid, senator en algemeen secretaris van de Volksunie.

Doorbraak : Wat is de kiem van uw politieke carrière geweest ?

‘Mijn achtergrond heeft ongetwijfeld veel bepaald. Ik kan zelfs zeggen dat wij alles te danken hebben aan ons thuis. We waren een gezin met vijf kinderen, allemaal heel Vlaamsgezind. Ik ben de jongste, mijn broers zijn allemaal al overleden. We woonden in Sint-Jacob, een volkse parochie in Leuven. We zaten ook allemaal in de jeugdbeweging. Ons vader heeft enorm veel met ons gereisd. Hij heeft ons al wandelend – peripatetisch onderricht heet dat – veel bijgebracht. Heel wat familiale kennis hebben we oraal opgedaan. In die tijd was de taalgrens ook een sociaal begrip. De hogere stand in Leuven was Franstalig. Daar hebben we tegen moeten opboksen. Over onze familie werd gezegd : ‘Ze waren christelijker dan de klassieke staats-katholieken en socialistischer dan de klassieke socialisten. Bovendien hadden we een vrijdenkend beeld over de maatschappij dat bij de liberalen niet aanwezig was.’

Kortom, u had het ideale profiel voor de Volksunie.

‘Welja, het was een logische keuze. Ook door het confederalisme. Op mijn zeventiende, in 1954, ben ik lid geworden. In die tijd had Vlaamsgezind zijn wel de smet van de oorlog en de repressie van de na-oorlog meegekregen. Een leeuwenvlag uithangen was daarom verdacht. Het is bijna ongelooflijk hoe een aantal persridders daar nu nog steeds in meegaat. Intellectueel misdadig noem ik dat. Het toont aan dat deze mensen eigenlijk niet willen nadenken over het confederalisme als levensfilosofie. Niemand van ons is tegen Wallonië als dusdanig geweest. Integendeel, wij gingen er zeer graag op vakantie. Wij studeerden ook heel graag Frans, een pracht van een taal. Het zat allemaal veel dieper : we wilden ons zelf zijn.’

Naast het politieke is er dus ook een filosofisch aspect verbonden aan confederalisme ?

‘Ja, en dat krijg je nog altijd niet verkocht. Het is alsof die taalgrens een fysisch probleem is, zoals de Muur Duitsland heeft verdeeld. Maar de taalgrens en het federalisme zijn tekenen van zelfbestuur. We hebben altijd zelfbestuur gewild : in de jeugdbeweging en op school zijn we de eerste geweest om met een jeugdraad te beginnen. Het is dus een denkwijze, die we later in ons huis hebben toegepast. We zijn een zorggezin, we hebben hier een 45-tal jongeren, de een na de andere, opgevangen. Dan zeiden de mensen dikwijls ook : “Je kan daar toch niet van houden zoals van je eigen kinderen ?” Maar dat is quatsch. Je vrouw is geen familie en daar houd je toch ook van, zo simpel is dat.’

Heel uw leven heeft u zich ook ingezet voor minderheden.

‘Minderheden moeten beschermd worden. Ik heb ook het genoegen gehad om als Europees Parlementslid daarover een rapport over te schrijven.’

Wat vindt u eigenlijk van de Europese koers van de N-VA ?

‘Het is al een wonder dat de EU bestaat en dat het die fameuze vrede sedert 1945 heeft meegebracht. De rol die de N-VA daarin moet spelen is de nodige specifieke accenten leggen op de waarde van de volkeren. Dat is een enorme prestatie die de VU en de EVA (Europese Vrije Alliantie, S.C.), die we hebben opgericht, gedaan heeft en nu verder getrokken wordt door de N-VA. Je moet natuurlijk medestanders hebben. Moeten die altijd hetzelfde denken ? Dat is net prettige in het Europees Parlement : dat hoeft niet. Je kan een eind opschieten met bijvoorbeeld Britse Conservatieven die een heel stuk verder staan in ontwikkelingssamenwerking dan andere staatsnationalisten. In het Europees Parlement kan je geen regering doen vallen, je kan bestendig overleg cultiveren en dat is een voordeel.’

U was een bruggenbouwer die geen politieke vijanden kan opnoemen. Wat vond u dan eigenlijk van de uitspraak van Vlaams minister-president Geert Bourgeois die zei dat in vergelijking met de Volksunie de N-VA een vriendenclub is ?

‘De Volksunie is, niet onbelangrijk, ontstaan in een andere tijdsknoop. De Volksunie is geboren op de uitlopers van de Tweede Wereldoorlog, dat maakte de aanvallen van de tegenpartij ook veel erger. Het ijzige cordon sanitair dat men voor het Vlaams Blok dacht uit te vinden bestond al vóór de VU. Ze was niet toegelaten in de raden van bestuur. Wij hadden vroeger ook honderden exemplaren van het Volksunieblad die onder een wikkel moesten worden verzonden, zodat de post het niet zou zien. Het begrip vijandschap bestond toen in heel andere vormen dan nu.’

En tussen partijen ?

‘De eerste generatie van de Volksunie heeft heel wat moeite gedaan om in sprekende termen te komen. Dat was dus niet mogelijk totdat de partijen geregionaliseerd werden. Tussen 1968 en 1978 zijn alle partijen geregionaliseerd geweest. Die tien jaar zijn beslissend geweest voor de verhoudingen. Dat is een kantelpunt geweest. Er waren voorheen wel de taalvleugels, maar er was geen vrijheid van spreken voor de parlementsleden.’

Liesbeth Homans (N-VA) zei dat de grootste vijanden in je eigen partij zitten.

‘Ik zou dat niet zo uitvergroten. Haar uitspraak zal de geschiedenis niet halen omdat er geen onderbouw voor is. Een partij is per definitie een systeem waarin de een de ander nogal eens voorgaat. Diegenen die geen minister worden zijn dan uw “vijanden”. Dat is menselijk, maar je schiet daar niet mee op.’

Iets anders. Sinds u dit jaar uit de gemeenteraad bent gestapt hebt u eindelijk veel meer tijd om boeken te lezen.

‘Dat is iets wat ik jarenlang gemist heb. Ik ben dat nu aan het inhalen. Na die twee dagen elektronisch onderzoek (daags na zijn ziekenhuisopname vond het interview plaats, S.C.) zei de hoofdverpleegkundige me dat ik de hersenen heb van een vijftigjarige. Dat vond ik een heel mooi compliment. Ik voel me ook nog zo nieuwsgierig dat ik geen stuk papier aan mij kan laten voorbijgaan. Momenteel ben ik met enkele historische romans bezig en ook met de memoires van tijdgenoten zoals Gaston Eyskens.’

Taal is altijd al een passie van u geweest.

‘Meer dan een passie, een noodzaak. Indertijd was er enkel de grote stadsbibliotheek in Leuven. De uitleenman daar stond achter een hoge balie. Hij riep ons boektitels toe, waarop wij konden antwoorden “gelezen” of “niet gelezen”. Na een tijd hadden wij natuurlijk alles gelezen. Met mijn drie broers lazen we alles van elkaar. “Gij leest zeker met ’t machien”, snauwde die bibliotheekmedewerker ons dan eens toe, omdat we zo vaak “gelezen” antwoordden.’

De liefde voor het lezen hebt u van uw ouders meegekregen. ‘We hebben veel aan thuis te danken’, horen we vaak bij u terug. Uw vader sprak u vaak onderrichtend toe. Hoe groot was zijn verdienste in uw ontwikkeling ?

‘Enorm. Hij was leraar. In zomervakanties nam vader ons met de fiets overal mee, zeer dikwijls naar Nederland. Onderweg vertelde hij van alles en bezochten we aan de lopende band interessante plaatsen. In twee dagen tijd fietsten we naar Diksmuide, gelegen op 115 km van Leuven. Er was dus ook de gelegenheid om te praten. Waar is de tijd … Onze kinderen gaan drie keer per jaar op reis, met de auto of per vliegtuig. Nu wordt het veelal commercieel opgevuld met pretparken, eten, drinken en winkelen. Vakantie is een ander begrip geworden.’

 

Foto’s : (c) Gazet van Hove – coverfoto : Willy Kuijpers (l) met Leo Banken (Voeren)