De prijs van olie, het zwarte goud, is de voorbije maanden met 60 procent gedaald.  Een groot probleem voor de olie-exporterende landen. Zij zien hun inkomsten enorm dalen. Vooral Venezuela en Iran zitten in de penarie.

Geld dollars

De prijs van een vat olie is ondertussen gedaald tot zo’n 42 dollar. Dat is het laagste niveau sinds februari 2009 toen de financiële crisis volop toesloeg. De olieprijs is de voorbije dertien maanden met 60 procent gedaald. De oorzaak is meervoudig: de slechte economische situatie in China, de tragere groei in Europa maar vooral de rol van Saudi-Arabië. In de hoop voldoende marktaandeel te kunnen behouden, pompen de Saudi’s massaal olie op. Gevolg : we zijn niet ver van de toestand in 2004, waarbij de prijs van een vat olie tot 30 dollar daalt.

De lage olieprijzen veroorzaken grote problemen in landen die voor hun inkomsten grotendeels afhankelijk zijn van het zwarte goud. De Golfstaten hebben de nodige buffers aangelegd, maar dat geldt niet voor alle andere exporterende oliestaten.

Beginnen we bij Venezuela, ten tijde van Hugo Chavèz de heilstaat voor links Europa. Hier ten lande waren politici als Steve Stevaert euforisch over het rode experiment van ‘Ché Chavez’. Bij Björn Soenens en de VRT was het toen al niet anders. Hugo Chavèz is al enige tijd dood en van de rode heilstaat blijft er niet veel meer over. Reden is de lage olieprijs. Toen de olie-inkomsten vlot binnenkwamen, kon de bevolking kalm worden gehouden met gebruik van de opbrengst van die olie-industrie. Die situatie is totaal gewijzigd. Venezuela is voor 96 procent van zijn export afhankelijk van de eigen oliewinning. Aangezien de oliesector in overheidshanden is, is het zwarte goud goed voor twee derde van de staatsinkomsten. De prijs is sterk aan het dalen, dus drogen de overheidsinkomsten op. De economie van Venezuela, die op die olieopbrengsten gebouwd is, dreigt kopje-onder te gaan. De nationale munt, de bolivar, is door de dalende olieprijzen nog amper iets waard. Aangezien de economie van dat land grotendeels op de olie-export draait, zorgt dat voor een grote ontwrichting, met een inflatie die in de buurt van 100 procent komt. Het overheidsdeficit bedraagt 20 procent van het bbp. Zelfs in de tijd dat Mark Eyskens en Guy Mathot op de Belgische overheidsfinanciën moesten letten, was de budgettaire situatie hier nooit zo dramatisch. Volgens economen dreigt in 2016 het bankroet voor Venezuela. Het elfde sinds de onafhankelijkheid.

iran kaart

Ook voor Iran is de lage olieprijs een probleem. Het lijkt op het eerste gezicht vreemd, aangezien dat land door het atoomakkoord eindelijk uit het isolement wordt gehaald en opnieuw olie kan exporteren naar markten die tot nu afgesloten waren. De Iraanse economie is voor 80 procent afhankelijk van olie-inkomsten. Twee derde van het overheidsinkomen resulteert uit de olie-export: de uitvoer van olie door staatsbedrijven en de opbrengst van lokale taksen op de sector. Iran gebruikt de olieopbrengsten om de bevolking te paaien, met goedkope brandstof en woningen. Vraag is of dit lang kan blijven duren.

Saudi-Arabië doet niets anders dan Venezuela en Iran. 90 procent van de overheidsinkomsten komt uit olie. Toch kiest Mekka voor een beleid van lage prijzen, om zo de sterke marktpositie te behouden. Gevolg is wel dat er minder dollars binnen komen. Dus zijn er minder middelen voor sociale projecten om de bevolking te paaien. De Saudi’s moeten voor het eerst sinds 2007 geld lenen in het buitenland. De Golfstaten – Saudi-Arabië, Koeweit, Qatar – hopen op de opbrengsten uit de eigen staatsfondsen om de oliecrisis te kunnen doorworstelen. Een soort van oliespaarpot. Of dat voldoende zal zijn om de moeilijke periode te door te komen, is allesbehalve zeker.

Geld 100 dollar

De grootste Afrikaanse olieproducent, Nigeria dus, heeft minder problemen. Olie is goed voor 33 procent van het bbp. Idem voor Rusland. De olie-afhankelijkheid is niet totaal. Het probleem voor Moskou situeert zich elders : veel van de oliebronnen zijn moeilijk bereikbaar, zoals de sites op de bevroren gronden in Siberië. Om de ontginning rendabel te maken, moet een vat olie 40 tot 50 dollar opbrengen. Rusland zit op de limiet.

 

Angélique Vanderstraeten

In

pallieterke 

Foto’s © Reporters.